Rozważania warto zacząć od tego czym dokładnie są wymienione wyżej urządzenia, gdzie są wykorzystywane oraz jakie uprawnienia powinni posiadać obsługujący je operatorzy.
Czym są ładowarki teleskopowe?
Ładowarki teleskopowe, dostępne także w ofercie Manitou to specjalistyczne wózki widłowe jezdniowe podnośnikowe ze zmiennym wysięgnikiem. Oznacza to, iż w celu ich obsługi, pracownik powinien uzyskać uprawnienia I kategorii WJO.
Warto podkreślić, iż ten typ podnośników dzieli się pod względem budowy na:
- obrotowe (które znaleźć można w kategorii Ładowarki Teleskopowe Obrotowe),
- przegubowe (znajdujące się w kategorii Ładowarki Teleskopowe Manitou).
Tego typu podnośniki charakteryzuje duży udźwig oraz duża wysokość podnoszenia - nawet do ok 21 metrów(!).
Czym są ładowarki jednonaczyniowe?
Ładowarki jednonaczyniowe wyglądem i budową przypominają urządzenia jezdniowe podnośnikowe specjalizowane. Zastosowanie znajdują głównie na placach budowy oraz składowych, a także w kopalniach czy piaskowniach. Służą one głównie do załadunku materiałów oraz ich transportu i gromadzenia w wyznaczonych miejscach. Zajmują się także niwelacją terenu. W przeciwieństwie do koparek, ładowarki wykorzystuje się głównie do poziomego (ewentualnie pochyłego) skrawania podczas robót ziemnych.
Ładowarki jednonaczyniowe można podzielić biorąc pod uwagę:
1. konstrukcję podwozia;
2. ulokowanie osprzętu w stosunku do podwozia;
3. kinematykę osprzętu.
Rodzaje ładowarek jednonaczyniowych
Biorąc pod uwagę budowę urządzeń, na której opiera się powyżej wspomniany podział, można wyróżnić kilka głównych rodzajów ładowarek jednonaczyniowych.
1. Ze względu na konstrukcję podwozia wyróżnia się:
ładowarki kołowe sztywne;
ładowarki kołowe przegubowe;
ładowarki kołowo-gąsienicowe;
ładowarki gąsienicowe.
2. Ze względu na umiejscowienie osprzętu w stosunku do podwozia rozróżnić można:
ładowarki obrotowe;
ładowarki nieobrotowe.
3. Uwzględniając kinematykę osprzętu na ładowarki wyszczególnia się:
ładowarki z regulowanym ruchem łyżki podczas opuszczania;
ładowarki z łyżką ustawiającą się samoczynnie przy procesie opuszczania.
Istnieje jeszcze jeden podział ładowarek jednonaczyniowych, który wynika z pojemności naczynia urządzenia i jest czynnikiem decydującym w przypadku zdobywania uprawnień na ładowarki jednonaczyniowe.
Uprawnienia na ładowarki jednonaczyniowe
Szczegółowe wytyczne co do uprawnień na ładowarki jednonaczyniowe określa Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20. września 2001r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych. Dokument ten wytycza, podobnie jak w przypadku wózków widłowych, 3 klasy uprawnień. Klasy uprawnień zależne są od pojemności łyżki i tak:
III klasa - określa jedynie pojazdy o pojemności naczynia do 2,5 m?;
II klasa - dotyczy urządzeń o pojemności naczynia do 5m?;
I klasa - posiadając tego typu uprawnienia można obsługiwać każdy typ ładowarki jednonaczyniowej, bez żadnych ograniczeń.
Jak zdobyć uprawnienia na ładowarkę jednonaczyniową?
W celu uzyskania uprawnień na ładowarkę jednonaczyniową należy, podobnie jak w przypadku wózków jezdniowych podnośnikowych, odbyć szkolenie oraz zdać państwowy egzamin praktyczny i teoretyczny potwierdzający zdobyte umiejętności oraz wiedzę.
Chcesz przypomnieć sobie jak wygląda egzamin na wózki widłowe? Sprawdź artykuł: Jak wygląda egzamin na wózki widłowe? Tych popularnych błędów unikaj!
Kto może ubiegać się o uprawnienia na ładowarkę jednonaczyniową?
Do szkolenia, a później państwowego egzaminu, może przystąpić każdy, kto:
- jest pełnoletni;
- posiada wykształcenie (co najmniej) podstawowe/gimnazjalne;
- nie ma przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania tego typu zawodu (takich jak: niepełnosprawność, znaczne upośledzenie, niedowład lub brak czucia, istotne uszkodzenie któregoś z narządów - wzroku lub słuchu, czy np. epilepsja).
Co obejmuje program szkolenia?
Jak w większości tego typu szkoleń, także i to składa się z dwóch głównych części:
- praktycznej
- i teoretycznej.
Część praktyczna obejmuje tajniki prawidłowego i sprawnego poruszania się ładowarką jednonaczyniową. Zwykle wynosi ona do kilkudziesięciu godzin, w czasie których przyszły operator doskonali umiejętność operowania urządzeniem jednocześnie zapoznając się z technikami wykonywania prac ziemnych.
Część teoretyczna polega na przekazaniu kursantom jak największej ilości informacji z zakresu:
użytkowania oraz budowy ładowarki jednonaczyniowej;
prowadzenia dokumentacji technicznej;
podstaw elektrotechniki oraz budowy silników spalinowych;
podstaw hydrauliki;
zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
Na zakończenie szkolenia, przyszły operator ładowarki powinien potwierdzić swoje umiejętności poprzez zaliczenie państwowego egzaminu przeprowadzanego przez komisję Urzędu Dozoru Technicznego.
Co różni ładowarki jednonaczyniowe od teleskopowych?
a) Rodzaj uprawnień
Pomimo znacznych podobieństw obydwa typy ładowarek różni przede wszystkim inny typ uprawnień jakich zdobycia wymaga się w celu prawidłowej i bezpiecznej obsługi tych pojazdów. Ładowarki teleskopowe zaliczane są do wózków jezdniowych podnośnikowych specjalizowanych ze zmiennym wysięgiem, czyli do I kategorii (w uproszczeniu) wózków widłowych.
Natomiast ładowarki jednonaczyniowe zostały wyszczególnione jako całkowicie oddzielna kategoria o 3 klasach. Co oznacza to w praktyce? Posiadając uprawnienia kat I WJO nie masz możliwości operowania ładowarkami jednonaczyniowymi i na odwrót.
b) Budowa
Natomiast głównym elementem budowy różniącym ładowarkę teleskopową od jednonaczyniowej jest wysuwane ramię, czyli zmienny wysięgnik. To właśnie dzięki niemu w najłatwiejszy sposób można odróżnić te dwa rodzaje urządzeń. Nie sposób natomiast tego zrobić biorąc pod uwagę dodatkowy osprzęt do wózków. Dlaczego?
Podstawowym osprzętem najczęściej montowanym na ładowarce jednonaczyniowej jest oczywiście naczynie czołowe zwane łyżką, jednak nie oznacza to, iż jest to jedyny element, który można zamontować na tego typu pojeździe.
Jaki osprzęt montuje się w ładowarkach jednonaczyniowych?
Poza łyżkami, w ładowarkach jednonaczyniowych zamontować można:
widły;
trzpień;
chwytak;
lemiesz;
pług śnieżny;
pług wirnikowy;
zamiatarkę.
Są to stosunkowo bardzo podobne elementy, jak w przypadku osprzętu do wózków widłowych.
c) Warunki pracy
Niektórzy twierdzą, iż jednym z wyznaczników różnic pomiędzy ładowarką jednonaczyniową a teleskopową jest miejsce ich pracy. Nie jest to natomiast miarodajne założenie. Mówi ono, iż ładowarka jednonaczyniowa lub nośnik osprzętu to urządzenia pracujące na budowach, z wózkiem jezdniowym podnośnikowym specjalizowanym mamy natomiast do czynienia w pracach wykonywanych poza placami budów. Jak widać, trudno jednak brać pod uwagę tak mało precyzyjny podział.
Podsumowanie
Jak widać, poza formalnymi różnicami, ładowarki jednonaczyniowe nie różnią się aż tak bardzo od teleskopowych. Choć z pewnością specjalista i sprawny operator będzie w stanie szybko je rozróżnić, co nie zmienia jednak faktu, iż w wielu pracach można wykorzystywać je zamiennie bez narażenia na generowanie strat czy brak optymalnej wydajności.